Uitleg over de UGR-waarde bij led-verlichting

Verblinding is een veelvoorkomend probleem op de werkplek. Verblinding is iets wat het uitvoeren van een activiteit vervelend of zelfs onmogelijk kan maken. Een hoge mate van verblinding kan er zelfs voor zorgen dat je wegkijkt, wat zich vertaalt in gebrek aan visueel comfort en dus comfort in een ruimte.

Verlichting heeft immers een grote invloed op hoe comfortabel iemand zich kan voelen in een bepaalde ruimte. Het vermijden van verblinding is daarom een belangrijk aspect als u wilt dat een ruimte functioneel en tegelijkertijd comfortabel is.

Om de UGR te berekenen zijn vier afzonderlijke parameters belangrijke factoren die ongemak en verblinding veroorzaken.

1. De hoek waarin het licht zich verspreidt.
2. De positie van het armatuur.
3. Niveau aan achtergrondverlichting.
4. Gemiddelde verlichtingssterkte.

UGR = 8 log [0.25/Lb * ∑ Ls2*ω/ρ2]

• Lb = achtergrond luminantie in cd/m², berekend uit Eind/π met Eind als verticale indirecte verlichting voor het oog van de waarnemer.
• L gemiddelde luminantie in cd/m2 van het lichtuitstralende oppervlak van elke armatuur in de richting van het oog van de waarnemer.
• ω ruimtehoek in steradiant (sr) van het lichtuitstralende oppervlak van elke armatuur ten opzichte van het oog van de waarnemer.
• p positie-index van Guth^{(afbeelding 1)} voor elke armatuur, afhankelijk van hun ruimtelijke afwijking van de hoofdzichtlijn.

Een UGR-waarde kan alleen berekend worden voor binnenverlichting. Voor buitenomgevingen geldt de GR-waarde (Glare Rating).

De meest gebruikte methode om verblinding voor buitenverlichting te meten is de G-classificatie, een systeem op de BUG-classificatieschaal (wat gebaseerd is op IES TM-155). In deze maatstaf is er een schaal voor de mate van verblinding, die gebaseerd is op een absolute waarde in lumen, afhankelijk van de positie waarin het licht wordt verdeeld.

Zijn specifieke UGR-waarden verplicht, of wettelijk vereist?

De Europese Unie heeft normen gesteld voor luxwaarden binnen diverse toepassingen. Zo moet een werkplek voldoen aan de zogeheten NBN/NEN EN 12464-1:2021 norm. Hier worden eisen gesteld aan de hoeveelheid licht, maar niet aan de UGR-waarde.

Dit betekent echter niet dat UGR genegeerd moet worden. Het zou nog steeds een standaard gewoonte moeten zijn om armaturen te kiezen die niet of weinig verblinding opleveren.

Kiest u ervoor om uw gebouw te certificeren volgens de BREEAM richtlijn? Dan worden er wel voorwaarden gesteld aan de UGR-waarde.

• HEA 01 | Visueel comfort
• HEA 5 | Kunstverlichting binnen en buiten

UGR-waarden variëren over het algemeen van 10 tot 30, waarbij een hoge waarde wijst op een significant niveau aan schittering en een lage waarde op weinig hinderlijke schittering. Verlichting die UGR-waarden van 10 of minder produceren worden veelal gezien als (licht)oplossingen die geen ongemakken veroorzaken.

• UGR 10 | Niet waarneembaar
• UGR 13 | Nauwelijks waarneembaar
• UGR 16 | Waarneembaar
• UGR 19 | Acceptabel
• UGR 22 | Onaanvaardbaar
• UGR 25 | Ongemakkelijk
• UGR 28 | Zeer Ongemakkelijk

In welke omgeving geldt een bepaalde UGR-waarde?

Internationale normen zoals EN12464 omschrijven een maximale UGR-waarde voor verschillende situaties. De standaard waarde voor veel kantoor- en werkomgevingen is UGR<19.

• UGR <16 | Tekenkamer voor technische tekening
• UGR <19 | Kantoorwerkzaamheden zoals lezen, schrijven, vergaderen
• UGR <22 | Ambacht en lichte industrie
• UGR <25 | Zware industrie
• UGR <28 | Foyers

UGR-waarde is geen producteigenschap

Strikt genomen bestaat er niet zoiets als een armatuur die volledig voldoet aan een bepaalde UGR-waarde. Als een bepaalde waarde wordt geclaimd dan heeft dit betrekking op de omgeving en niet het product.

De UGR waarde komt altijd tot stand binnen een lichtplan, het is dus geen producteigenschap. Onze (licht)experts gebruiken geavanceerde software om de verlichtingseisen per ruimte te berekenen. Vanuit de elektronische bestanden die lichtfabrikanten ter beschikking stellen wordt een realistisch 3D-model van de ruimte gemaakt.

Het is niet voldoende om simpelweg de lichtsterkte van een armatuur te kennen om te kunnen voorspellen hoe het zich zal gedragen in een omgeving. Alleen een professioneel lichtontwerp zal een natuurgetrouwe beoordeling geven van het vermogen van een (licht)oplossing, om te voldoen aan de eisen van de omgeving.

Hoe kan ik schittering en verblinding verlagen en voorkomen?

Er zijn verschillende stappen die u tijdens het ontwerp van een installatie kunt nemen om de mate van verblinding te verlagen en zelfs voorkomen:

• Positie | Denk aan de positie van de aanwezigen ten opzichte van de positie van de lichtarmaturen. Als de indeling van een klaslokaal bijvoorbeeld bekend is, plaats de armaturen dan zo dat deze niet in de directe zichtlijn van de leerlingen staan, als ze naar de leraar kijken.
• Hoogte | Worden de armaturen gependeld? Probeer deze dan op een lagere hoogte te hangen.
• Richting | Maak gebruik van verlichting dat omhoog schijnt. Door licht op het plafond te projecteren wordt het contrast tussen de armaturen en de achtergrond kleiner.
• Gradenbundel| Kies bij plafondmontage armaturen met een smallere gradenbundel. Dit zal de lichtintensiteit zoals waargenomen door de kijker verminderen.
  • Let op; dit kan wel zorgen voor een lagere uniformiteit/verdeling van het licht.
    Door te kiezen voor meer lichtbronnen en een lagere wattage kunt u dit effect tegengaan.
• Inbouwdiepte | Overweeg te kiezen voor een armatuur waarbij de lichtbron verzonken zit in het armatuur.
• Lenstype | Door gebruik te maken van prismatische lenzen verspreidt het licht zich diffuus naar de kijker toe.

• Exploring the Applicability of the Unified Glare Rating for an Outdoor Non-Uniform Residential Luminaire – Rik Marco Spieringhs, Thanh Hang Phung, Jan Audenaert, Peter Hanselaer.
• Signify | Glare in exterior situations – https://www.signify.com/en-us/blog/archive/innovation/what-impacts-glare-in-exterior-applications
• Sylvania | Glare and UGR – https://www.sylvania-lighting.com/media/5032/sylvania_white_paper_glare_ugr_03.pdf
• Dialux – https://evo.support-en.dial.de/support/solutions/articles/9000116115-ugr
• Faro – https://faro.es/en/blog/what-is-ugr-and-why-take-it-into-account/

Toelichting:
We streven naar nauwkeurige en actuele informatie, maar het kan voorkomen dat de informatie na verloop van tijd verouderd, incorrect en/of incompleet is. Dit artikel is geen vervanging voor ons lichtadvies en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.