Noodverlichting, waar dient het voor en wat zijn de mogelijkheden?

Noodverlichting, waar dient het voor? Is noodverlichting altijd verplicht? Hoe zit het met onderhoud van led-noodverlichting? Na het lezen van dit artikel weet u wat noodverlichting is, kent u verschillende soorten noodverlichting en heeft u kennis over de wet- en regelgeving omtrent dit type verlichting.

Wat is noodverlichting?

Noodverlichting is verlichting die brandt als de normale verlichting uitvalt, bijvoorbeeld als gevolg van stroomuitval. Zodoende is noodverlichting veelal gevoed via een andere bron.

Noodverlichting is essentieel voor een veilige omgeving. Dankzij betrouwbare noodverlichting kan men risicovolle werkzaamheden veilig uitvoeren. Tevens helpt noodverlichting om hulp- en blusmiddelen te lokaliseren. Tot slot heeft dit type verlichting als doel om vluchtroutes aan te geven, zodat men veilig de nooduitgang kan bereiken in geval van gevaar.

Soorten noodverlichting

Er zijn vier soorten noodverlichting:

• Verlichting van werkplekken met verhoogd risico: Dit omvat alle noodverlichting die wordt ingezet ten behoeve van het verlichten van werkplekken, waar sprake is van verhoogd risico. Dit is onder andere het geval in keukens en laboratoria.
• Vluchtwegverlichting: Het doel van dit type verlichting is het verlichten van vluchtwegen. Deze noodverlichting-armaturen branden alleen in geval van een stroomstoring.
• Vluchtwegaanduiding: Dit type noodverlichting brandt altijd. Vluchtwegaanduiding heeft als doel om vluchtwegen en uitgangen aan te duiden. U herkent dit type noodverlichting aan het gebruik van pictogrammen.
• Anti-paniekverlichting: Nood-evacuatieverlichting met als doel om paniek te voorkomen in ruimtes waar men samenkomt. Denkt u hierbij aan bijvoorbeeld vergaderzalen en kantines. Ook deze armaturen branden wanneer er sprake is van stroomuitval.

Verschil centrale en decentrale noodverlichting

Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee typen installaties:

• Decentraal gevoede noodverlichting
• Centraal gevoede noodverlichting

Wanneer u gebruik maakt van decentraal gevoede noodverlichting heeft elk armatuur een ingebouwde batterij en lader. Deze worden direct aangesloten op de voeding van een eindgroep voor verlichting in de betreffende ruimte. Zodoende is dit soort installaties bij stroomuitval niet afhankelijk van de infrastructuur van bekabeling.

Daarentegen werkt centraal gevoede noodverlichting met armaturen die zijn voorzien van een eigen voedingsbron en lader. De voeding van deze armaturen loopt direct vanuit een centraal voor noodstroom. Dit betekent dat dit type noodverlichtingsinstallatie afhankelijk is van de kabelinfrastructuur.

Noodverlichting wet- en regelgeving: Is noodverlichting verplicht?

Om meer te leren over de wet- en regelgeving rondom noodverlichting bekijken we de Arbowet, het Bouwbesluit en de NEN normering.

Arbowetgeving

Het Arbeidsomstandighedenbesluit maakt onderdeel van de Arbowet. In dit onderdeel zijn diverse Europese richtlijnen opgenomen, met als doel de veiligheid en gezondheid op de werkplek centraal stellen. Als het gaat om noodverlichting wordt er gesproken over een minimum voorschriften inzake veiligheid en gezondheid op de arbeidsplaatsen (Richtlijn nr. 89/654/EEG) en minimum voorschriften veiligheid en gezondheidssignaleringen op het werk (Richtlijn nr.92/58/EEG).

De Arbowet stelt dat de werkgever verantwoordelijk is voor de veiligheid van de medewerkers, maar daarnaast ook voor de bezoekers en leveranciers. Onder andere is de werkgever verplicht om vluchtroutes en nooduitgangen aan te duiden. Noodverlichting is hierbij onmisbaar.

Bouwbesluit

De minimale bouw- en gebruiksvoorschriften met betrekking tot gezondheid, bruikbaarheid, veiligheid, energiezuinigheid en energie worden omschreven in het Bouwbesluit. Diverse eisen rondom noodverlichting worden ook beschreven in het Bouwbesluit. Het uitgangspunt is dat de eigenaar van het gebouw verantwoordelijk is voor de veiligheid in het betreffende gebouw.

NEN normering

Het gaat hier om Nederlandse normeringen, waaronder deze normeringen die van toepassing zijn op noodverlichting:

• NEN-EN 1838: toegepaste verlichtingstechniek – Noodverlichting
• NEN 1010: Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties
• NEN-EN-ISO 7010: Grafische symbolen – Veiligheidskleuren en -tekens – Geregistreerde veiligheidstekens
• NEN-EN 50172: Noodverlichtingssystemen voor vluchtwegen
• NEN-EN 50171: Noodverlichtingssystemen met centrale voeding
• NEN-EN-IEC 60598-2-22: Bijzondere eisen – Verlichtingsarmaturen voor noodverlichting
• NEN 2443: Parkeren en stallen van personenauto’s op terreinen en in garages

NEN-EN 1838: Toegepaste verlichtingstechniek – Noodverlichting
Deze norm heeft betrekking op de lichttechnische voorschriften waaraan noodverlichting in gebouwen moet voldoen. Deze norm valt samen met het Bouwbesluit en de Arbowet. In de NEN-EN 1838 staan concrete eisen waarmee rekening dient te worden gehouden bij de noodverlichtingsinstallatie.

NEN 1010: Veiligheidsbepalingen voor de laagspanningsinstallaties
In deze norm worden diverse eisen omtrent medisch gebruikte ruimten gegeven.

NEN-EN-ISO 7010: Grafische symbolen – Veiligheidskleuren en – tekens – Geregistreerde veiligheidstekens
De verscheidene veiligheidssymbolen en -kleuren worden in deze norm beschreven, waaronder het wereldwijd geaccepteerde pictogram voor vluchtrouteaanduiding.

NEN-EN 50172: Noodverlichtingssystemen voor vluchtwegen
Bevat voorschriften omtrent noodverlichting, ontwerpen van noodverlichtingsinstallaties en de keuze voor een systeem. Ook normen omtrent onderhoud en vastleggen van informatie worden beschreven.

NEN-EN 50171: Noodverlichtingssystemen met centrale voeding
Deze norm definieert de algemene eisen voor centraal gevoede noodverlichtingssystemen. De opbouw en aanleg van systemen zijn uitgebreid beschreven.

NEN-EN-IEC 60598-2-22: Bijzondere eisen – Verlichtingsarmaturen voor noodverlichting
Bevat diverse eisen waaraan noodverlichtingsarmaturen moeten voldoen. Onder andere DEKRA hanteert deze eisen als uitgangspunt.

NEN 2443: Parkeren en stallen van personenauto’s op terreinen en in garages
De normen zoals hierin beschreven komen overeen met de bovengenoemde NEN-EN 1838 en de normen zoals omschreven in het Bouwbesluit.

Specifieke aandachtspunten omtrent veiligheid

Er zijn diverse aandachtspunten wat betreft veiligheid en verlichting.

• Voor het geval dat verlichting uitvalt moeten nooduitgangen en vluchtwegen uitgerust zijn met noodverlichting – van minimaal 1 lux, gedurende 60 minuten – op vloerhoogte.
• Noodverlichting moet binnen 5 seconden na uitvallen van de elektriciteit in werking treden en minstens één uur daarna blijven branden.
• Werkplekken met verhoogd risico, zoals waar wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen of gevaarlijke machines, dienen voorzien te zijn van noodverlichting met 10% lichtsterkte van normale verlichting.
• Ruimten waar geen daglicht naar binnen komt dienen ten alle tijden voorzien te zijn van noodverlichting, mits zich in deze ruimten personen kunnen ophouden.
• Noodverlichting dient voldoende licht te geven zodat eventuele werkzaamheden bij calamiteiten uitgevoerd kunnen worden.

Waar moet noodverlichting hangen?

Nood- en evacuatie-verlichtingsarmaturen dienen onder andere te worden geïnstalleerd:

• Bij iedere uitgang die als nooduitgang gebruikt dient te worden.
• Binnen twee meter van trappen.
• Binnen twee meter bij niveauverschillen.
• Bij richtingsveranderingen.
• Bij kruisingen van gangen.
• Aan de buitenkant van en in de nabijheid van elke uitgang naar buiten.
• Bij elke EHBO-post.
• Bij brandmelders en brandbestrijdingsmiddelen.

Hoe vaak moet noodverlichting onderhouden en/of vervangen worden?

Het is verplicht om ieder jaar de noodverlichting te controleren en onderhouden. Dit staat onder andere omschreven in het Bouwbesluit en de Arbowet. Men moet immers ten allen tijde kunnen vluchten. Functionerende noodverlichting is hierbij vereist.

Voordelen van led-noodverlichting

Een voordeel van led-noodverlichting is dat de verlichting langer mee gaat. Daarnaast is led energiezuiniger dan conventionele verlichting. Op de lange termijn kan het u veel opleveren om over te stappen naar led.

Leds kunnen, mits er lage warmteontwikkeling in het armatuur is, langer meegaan dan conventionele verlichting. Daarnaast zijn er led-noodverlichtingssystemen die gebruik maken van intelligente manieren van laden, wat de levensduur van de batterij ten goede komt.

Wilt u inzicht in de mogelijkheden van led-noodverlichting in uw gebouw? Neem contact op om de mogelijkheden te bespreken.

Toelichting: We streven naar nauwkeurige en actuele informatie, maar het kan voorkomen dat de informatie na verloop van tijd verouderd, incorrect en/of incompleet is. Dit artikel is geen vervanging voor ons lichtadvies en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.